ДЕН САЎЛЫҚ, ТАЗАЛЫҚ ҲӘМ АЗЫҚ-АЎҚАТ ҲАҚҚЫНДА НАҚЫЛ-МАҚАЛЛАР (DEN SAWLIQ, TAZALIQ HÁM AZIQ-AWQAT HAQQINDA NAQIL-MAQALLAR)
Аўырса ким азбайды,
Жарлы болса ким тозбайды.
Жарлы болса ким тозбайды.
Ай жүр, аман жүр.
Ас-адамның арқаўы.
Азғана күйикти ас басады.
Ат жүйригин түлки сүймес.
Аўырыў адам күлки сүймес.
Аўырыў адам күлки сүймес.
Аўырыў қәдирин саў билмес,
Аш қәдирин тоқ билмес.
Аш қәдирин тоқ билмес.
Аўырыў жан ийесине татлы.
Аўырсынған азап көреди.
Аўырыў өле-өлгенше,
Жаннан тәме қылады.
Жаннан тәме қылады.
Айландырған аўрыў алмай қоймас.
Аўырыў айландырған өлер,
Даў қуўдалаған күлер.
Даў қуўдалаған күлер.
Аўырыў батпанлап киреди,
Мысқаллап шығады.
Мысқаллап шығады.
Бир уйли аш, бир аўылды аш етер.
Мешкей тоймайды,
Тойса да жутынғанын қоймайды.
Тойса да жутынғанын қоймайды.
Басы аўырмаған бақсыға барады.
Тәўкел қылда тас жут,
Әжел жетпей өлмейсең.
Әжел жетпей өлмейсең.
Жойылып табылған мал олжа,
Аўырып жазылған жан олжа.
Аўырып жазылған жан олжа.
Жаны ашымастың қасында,
Басың аўырмасын.
Басың аўырмасын.
Қаранған қарап қалмас.
Қармақ салған қартаймас,
Арғымақ минген ҳарымас.
Қармақ салған қартаймас,
Арғымақ минген ҳарымас.
Саўлық болса, беглик табылар.
Аўырыўды жасырма әшкара қылады,
Өлимди жасырма масқара қылады.
Өлимди жасырма масқара қылады.
Басы аўырмағанның қудай менен не иси бар.
Булаў – булаўдың изи жылаў,
Ийесиз аўырыўды,
Әрўақсыз порқан бағады.
Әрўақсыз порқан бағады.
Аўырыўға алты шабақ ас бола ма.
Жақсы ас, жаман аўырыўға ем.
Қотыр қолдан жуғар.
Сынықтан мертик жаман.
Сынықтан басқаның бәри жуғады.
Бир басқа бир көз.
Шықпас жанға себеп бар.
Аўырыў астан,
Даў қарындастан.
Даў қарындастан.
Бир нәрсеге бир нәрсе себеп.
Аяўлы көзге шөп тийгиш,
Қорыған жерге ийт тийгиш.
Қорыған жерге ийт тийгиш.
Тамағынан ас өткеннен,
Тас та өтеди.
Тас та өтеди.
Жақсы ас қалғанша,
Жаман қарын жарылсын.
Жаман қарын жарылсын.
Көзи тоймағанның өзи тоймайды,
Жеп тоймаған жалап тоймайды.
Жеп тоймаған жалап тоймайды.
Қарының ашыса,
Қаразшының үйине шап,
Атың аўырса,
Отаршының үйине шап.
Қаразшының үйине шап,
Атың аўырса,
Отаршының үйине шап.
Биреў ишпеге суў таппайды,
Биреў кешпеге суў таппайды.
Биреў кешпеге суў таппайды.
Еки туўылып,
Еки өлмек жоқ.
Еки өлмек жоқ.
Ыңқылдатқан аўырыў,
Алмай сирә қоймайды.
Алдын билип алмасаң,
Басыңа жетип жалмайды.
Алмай сирә қоймайды.
Алдын билип алмасаң,
Басыңа жетип жалмайды.
Ден саўлық терең байлық.
Ден саўлықтың қәдирин бил,
Қәсте болмастан бурын.
Қәсте болмастан бурын.
Аўырыўын жасырған өледи.
Аўырыўдың алдын ал,
Адамның бәри биргелки,
Қәсийет пенен шын да бар.
Бийик ақыл, терең ой,
Саламат болған жанда бар.
Аўырыўдың алдын ал,
Адамның бәри биргелки,
Қәсийет пенен шын да бар.
Бийик ақыл, терең ой,
Саламат болған жанда бар.
Ерте жатып ерте тур,
Бәдениң болсын саламат.
Бәдениң болсын саламат.
Жер асыңнан жемес асың көп болсын.
Қол қысқалықтан тил қысқалығы жаман.
Молшылық – пүтин ақылды дана етеди,
Жарым ақылды пүтин етеди.
Жарым ақылды пүтин етеди.
Аўырыў атан шөктиреди.
Аўырыў қалса да,
Әдет қалмайды.
Әдет қалмайды.
Шаршағанға ойын,
Кеселге сөз жақпас.
Кеселге сөз жақпас.
Жүк көтерген «ҳәўип» дейди,
Сыйыр суўғарған «шәўип» дейди.
Басы аўырған «тәўип» дейди.
Сыйыр суўғарған «шәўип» дейди.
Басы аўырған «тәўип» дейди.
Аўыр минезли аўырыў болса,
Аўырыў болады.
Жеңил минезли аўырыў болса,
Жилли болады.
Аўырыў болады.
Жеңил минезли аўырыў болса,
Жилли болады.
Ҳақтан болды ма,
Ямаса бир тутам қақтан болды ма?
Ямаса бир тутам қақтан болды ма?
Сынықтың дүзиў питпегени жоқ,
Дени саў арыққа ет муң ба?
Дени саў арыққа ет муң ба?
Мың күнги ден саўлықты,
Бир күнги урындырған өлтиреди.
Бир күнги урындырған өлтиреди.
Жараның өз жамаўы өзинде,
Питер де кетер.
Питер де кетер.
Жаман айтпай, жақсы жоқ.
Жаманлықты айт та,
Жақсылықты таяп қой.
Жақсылықты таяп қой.
Сизиң өлеўиңиз,
Бизин көмиўимиз биледи.
Қара жерге жылан кирсин.
Бизин көмиўимиз биледи.
Қара жерге жылан кирсин.
Ас қәдирин тоқ билмейди,
Аўырыў азабын саў билмейди.
Аўырыў азабын саў билмейди.
Көзиң аўырса, қолыңды тый,
Ишиң аўырса, тамағыңды тый.
Ишиң аўырса, тамағыңды тый.
Өлгенге – ойран.
Қалғанға – саламат.
Малға – бәлемат,
Басқа – саламат.
Қалғанға – саламат.
Малға – бәлемат,
Басқа – саламат.
Әўлийени таныйды көзли киси,
Базарға қатнайды бөзли киси.
Базарға қатнайды бөзли киси.
Жанымды алмаған аўырыў жанымсаң.
Жылың думан болсын,
Аўырыўың тумаў болсын.
Аўырыўың тумаў болсын.
Әжел келсе, көрер көз көрмеске айланады.
Биринши байлық – ден саўлық,
Екинши байлық – ақ жаўлық.
Үшинши байлық – жуп саўлық.
Екинши байлық – ақ жаўлық.
Үшинши байлық – жуп саўлық.
– Өлим қайда барасаң?
– Бардың дүньясын шашаман,
Жоқтың абройын ашаман.
– Бардың дүньясын шашаман,
Жоқтың абройын ашаман.
Көп киси жеткенин ишеди,
Аз киси сүйгенин ишеди.
Аз киси сүйгенин ишеди.
Аўырыў азабын саў билмес,
Төсек тартып жатпағанша,
Аш қәдирин тоқ билмес,
Ашлық зарын тартпағанша.
Төсек тартып жатпағанша,
Аш қәдирин тоқ билмес,
Ашлық зарын тартпағанша.
Денсаўлықтың қәдирин,
Аўырғанда билерсен.
Ыссы нанның қәдирин,
Жолаўшы болып жолда жүргенде билерсең.
Аўырғанда билерсен.
Ыссы нанның қәдирин,
Жолаўшы болып жолда жүргенде билерсең.
Аўырыў атан шөктирер,
Жаман ул ата сөктерер.
Жаман ул ата сөктерер.
Узақ өмирдиң қәдирин,
Қартайғанда билерсең.
Ден саўлықтың қәдирин,
Аўырғанда билерсең.
Қартайғанда билерсең.
Ден саўлықтың қәдирин,
Аўырғанда билерсең.
Жазылатуғын кеселдиң,
Тәўиби алдынан шығады.
Тәўиби алдынан шығады.
Көз аўырыўдан ҳешким өлмес,
Ҳалын сорап ҳешким келмес.
Ҳалын сорап ҳешким келмес.
Қайыр қолдан қорқады,
Соқыр жолдан қорқады.
Соқыр жолдан қорқады.
Соқыр болғаныңды қудайдан көр.
Соқыр сезимиңди өзиңнен көр.
Соқыр сезимиңди өзиңнен көр.
Елде қыйқыў жаман,
Аўырыўда шаншыў жаман.
Сынықтан мертик жаман.
Аўырыўда шаншыў жаман.
Сынықтан мертик жаман.
Аўырыўдың жаманы – шаншыў.
Соқырдың тилегени еки көзи.
Мийнетте бойың сызласа,
Дениң тазарады.
Жатып ишер жаман болсаң,
Аўырыў жамалады.
Дениң тазарады.
Жатып ишер жаман болсаң,
Аўырыў жамалады.
Дәртлиниң де дәрти бар меннен өтпес,
Жыйнағанда дәртлери маған жетпес.
Ишимде симириў деген бир дәртим бар,
Сепсемде түрли дәри әпиў етпес.
Жыйнағанда дәртлери маған жетпес.
Ишимде симириў деген бир дәртим бар,
Сепсемде түрли дәри әпиў етпес.
Бир аўҳал сорасам ылайлы көлден,
Аўырыў болсаң хабар бер сыншөпли жерден.
Аўырыў болсаң хабар бер сыншөпли жерден.
Қыз басын жуўса гүлдей болады,
Ҳаял басын жуўса қыздай болады.
Ҳаял басын жуўса қыздай болады.
Қара суў қара көрим жерге апарады.
Жарлылық деген жақсы екен,
Жатып ишер ас болса.
Жатып ишер ас болса.
Жарлының байлығы,
Дениниң саўлығы.
Дениниң саўлығы.
Аштың аны болмайды.
Арықтың қаны болмайды.
Арықтың қаны болмайды.
Аш бала тоқ бала менен ойнамайды,
Тоқ бала ҳеш нәрсени ойламайды.
Тоқ бала ҳеш нәрсени ойламайды.
Гезектеги ендиги бөлимге өтиў: ЎАТАН, ЕЛ-ХАЛЫҚТЫ СҮЙИЎ, АЎЫЗБИРШИЛИК, ДОСЛЫҚ ҲАҚҚЫНДА НАҚЫЛ-МАҚАЛЛАР
Алдынғы бөлимге қайтыў: НАҚЫЛ-МАҚАЛЛАРДЫҢ ЖУЎАП-АЙТЫС ҲӘМ ОЙЫН ДӘЛКЕК ТҮРЛЕРИ
Китап Мазмунына қайтыў
Социал тармақларда бөлисиў
Егер сиз бул китаптың усы бөлимин унатқан болсаңыз, бул бетти төмендеги социал тармақлар арқалы досларыңыз бенен бөлисиўди умытпаң:
