Қутыда 75 басы бар,
Шақмақтан тасы бар,
Адамзатқа жүдә керек,
Арзан ғана баҳасы бар.

Бир ағаш таўып алдым базар жайдан,
Қарасам сүйреткиси қарағайдан,
Қолынан ҳәр кимлердиң келе бермес,
Илажын ислеген жан қалай тапқан.

Елли еки тасы бар,
Еки жақлап ашылар,
Халыққа күтә пайдалы зат,
Жүдә арзан баҳасы бар.

Кишкене қуты керекли,
Иши толы терекли,
Табылар ошақ басынан,
Бир нәрсеге себепли.

Ақ қалпағы басында,
Ҳәмме отыр қасында.

Ай менен күндей,
Ҳәммеге бирдей.

Орыстың тастан салған қаласы бар,
Ишинде алтын айдар баласы бар.

Түрин көрсең қанттай ақ,
Дәмин татсаң палдай зат,
Чайға салсаң ерийди,
Бир түйири қалмай тап.

Сондай халыққа кереги,
Аўқатыңа, наныңа,
Салсаң маза береди.

Қақпақлы ыдыс жай ғана,
Көп асады пайдаға,
Қайнаған суў ишинде,
Суўымас бир күн қойса да.

Қабатта қабат,
Үстинде қабақ,
Турады шайыңның,
Ыссылығын сақлап.

Самовар қайнаса,
Нар тумсық кең қарын,
Қалпаң қулақ бир киси,
Хызметке болар тайын.
Шөллеп келгенде,
«Суўсыныңнан» берер пайын.

Азанда, түсте ҳәм кеште,
Тумсығынан суў ағар,
Азғана ғана шөп салсаң,
Ишинде тап ҳәз табар.

Аўзы үстинде,
Сым қулақлы,
Турып-ақ үй ишинде,
Күнде суў сорайды.

Тез жейди, көп шайнайды,
Өзи тоймай кисиге бермейди.

Бес жигитке бас болып,
Қарыйдарға асаттым,
Асатсамда аш қалдым.

Бир қыз көрдим ҳасылзат,
Көкирегинде сызған хат,
Қыз да жүкли бола ма,
Дос-душпанға болып мат.

Тула бойы жалаңаш,
Салған кийим түйип тур,
Ийеси кетсе қасынан,
Көринген жанды қаўып тур.

Там басында түңликсиз отаў.

Қысымласаң бир қысым,
Жазсаң кетер ҳәррийип,
Төбемизде жүрсе де,
Болмас оны биз кийип.

Тамырсыз өскен бир терек,
Аўырлығы жоқ, бир шөрек,
Өзи де елге керек,
Толып атыр шақасы,
Қойыпты шөпке илдирип.

Көзи де жоқ, қулағы да жоқ,
Өзи соқырды жетелер.

Аяққа беккем байладым,
Музға зырғып ойнадым,
Қызық екен бул өзи,
Ойнаўға ҳеш тоймадым.

Болмайды онда бийик-ой,
Өзи тегис майданша,
Турады ол үш-төрт ай,
Ыссы келип қалғанша,
Күнде турып балалар,
Түрли ойын ойнайды,
Бирин-бири қуўалап,
Қызығына тоймайды.
Егер оңлы билмесең,
Жығыласаң дүрс етип.
Көрип қойса бир бала,
Күледи саған мырс етип.
Усыны сен ойлап тап,
Басқалардан сорама,
Еситип қойсақ таптым деп,
Оннан тапқан бола ма.

Жолдас етсең өзине,
Тастырады күшиңди,
Ғайрат қосып ғайратқа,
Жеңилтеди исиңди.

Доп-домалақ, домалақ,
Түсип кетсе қолымнан,
Бир орында турыў жоқ,
Кетер өзи жумалап,
Бере ғойсам үкеме,
Асыр салып ойнайды,
Оны көрген балалар,
Ойнайық деп қоймайды.

Өзи бир зат домалақ,
Тийсең кетер жумалап,
Болмаса да жазығы,
Жүрер баллар қуўалап.

Аяқ-қолсыз домалақ,
Ылақтырсаң жумалап,
Тамашаға батасаң,
Шаршағанда қуўалап,
Ол не өзи айтып бер,
Услап ал да қайтып бер.

Тық-тық етип бәрҳама,
Узақ күнге тынбайды,
Шаршадым деп айтпас ҳеш,
Сирә бир дем алмайды.

Уақытты өлшейди,
Еш адамнан сорамай,
Тилиңди алмайды,
Тетигин бурамай.

Тықылдасып барады,
Ағасы менен иниси,
Қуўдаласып жүреди,
Биринен соң бириси.

Өзи қалта сааттай,
Көрсетпес бирақ ўақытты,
Елпилдеген еки тил,
Көрсетип турар бағытты.

Жүреди тық-тық,
Етеди шық-шық,
Сақлаңыз есте,
Күтә керекли исте.

Тық-тық еткен бәрҳама,
Узақ күнге тынбайды,
Шаршадым деп айтпас ҳеш.

Қағып таслап таңлайын,
Билгенинше сөйлейди,
Келгенинше тилиниң,
Тоқтамастан жүреди,
Жеткенинше ҳалының,
Мезгилден хабар береди.

Сирә бир дем алмайды,
Ақылы жоқ, жаны бар.

Қара таўық ғанқылдайды,
Қанатлары шаңқылдайды.

Төрт аўзы бар дөңгелек,
Адамзатқа дым керек,
Суўықтан сени қорғайды,
Пуқталап оны сақласаң,
Ҳеш ўақыт қапа қылмайды.

Көзлери бар дөңгелек,
Қатар турар өңирде,
Кийимиңди қаўсырып,
Тоңдырмайды өмирде.

Жүз мың ашығы бар,
Ҳәммеси қарыйдар.

Пәп-пәкене төрт мүйеш,
Өлшеп ғана тигилген,
Услайтуғын баўы бар,
Өзине беккем бүгилген,
Айтыңлар ол не болар?

Емес оннан үй қуры,
Өзи темир қийқымы,
Иске салған ўақтында,
Шубатылған қуйрығы.

Тентек-тентек, тентегим,
Жалғыз көзли болсаң да,
Тар соқпақтан өтесең,
Пайдалансам өзиңди,
Адамзатқа пайдалы,
Ис питкерип кетесең.

Бир көзли кемпир,
Көйлегине гүл тигеди.

Көк таўдың басы жарық.

Қара атлы нашар,
Ақ атлыны қуўар.

Өзи кеўил ашады,
Суўға салсаң қашады.

Ығаллап усласаң,
Қолыңда турмайды,
Оның менен жуўсаң,
Кийимде кир қалмайды.

Тазалыққа дым керек,
Қарнын толтыр пайдалан,
Сораған менен бермейди,
Түсинбейди түртпесең.

Есик бетте биреў тур,
Узақ күнге талмайды,
Қай ўақытта келсең де,
Оннан кеўлиң қалмайды.

Жасы киши болса да,
Хызмет етер мудамы,
Үйиңиздиң ишинде,
Ақ көкирек адамы.

Бир қапталда оррыйған,
Қуйымшағы зоррыйған.

Есик бетте биреў тур,
Узақ күнге талмайды,
Қай ўақытта қәлесең,
Оннан кеўлиң қалмайды.
Жасы киши болсаң да,
Хызмет етер мудамы,
Үйиңиздиң ишиниң,
Ақ көкирек адамы.

Бир қарасаң көресең,
Тазалықты билесең.

Кишкене ғана мүлде,
Маған қарап күлди.

Өзи минайым,
Иси әлпайым,
Бет-қол жуўсаң,
Қулашын ашып,
Болады тайын,
Терлесең өзиң,
Ол да терлейди,
Бир өкиниши,
Бирге жүрмайди.

Алдына барсаң көресең,
Айнытпастан өзиңди,
Ол да қалар ермеклеп,
Егер қыссаң көзиңди.

Сен урсаң ол да урады,
Бирақ ортада шийше сынады.

Тиси көп тислейди.

Аўзы жоқ, тиси көп,
Майсалықта иси көп.

Тақта-тақта,
Муз иреңде,
Қарсылық етпейди,
Нур иреңге.

Қыдырмайды, жүрмейди,
Үйимде бар бир жолдас,
Қанша хызмет етсе де,
Ҳеш оған алғыс айтылмас.

Унатқан сүйип ҳәр киси,
Жүреди алып қасына,
Себеби оның ҳәр тиси,
Пайдалы адам басына.

Азан менен турдым,
Тоғыртқаға кирдим.

Өзи жумсақ, жап-жалпақ,
Хызмет ислер жумалап.

Бойы да бир, ени де бир,
Ҳәммеде де болады,
Бети-қолың кир болса,
Қатты қапа болады.

Түнде аш, күндиз тоқ.

Азанда тиктим де,
Кеште сөктим.

Баўыры кирпи тикендей,
Бирақ тегис арқасы,
Егер үстиң шаң болса,
Нағыз соның устасы.

Күндиз иззетте,
Ақшам хызметте.

Ийри-ийри изи бар,
Арман-берман жүреди,
Әҳмийетли иси бар,
Бөрене де тиледи,
Қосық айтар сырылдап,
Ағашларды ол тырнап.

Бәлекей келип назланды,
Ағаш түбин жалмады.

Тоғайға барса үйге қараған,
Үйге қайтса тоғайға қараған.

Төрт аяқлы, тал таяқлы,
Ҳеш нәрседен қорқар емес,
Әлле неди бул қаяқлы?

Уўқаласам мәс болар,
Шамал тийсе пәс болар.

Өзи дәннен туўылған,
Бели қысып буўылған,
Үй ишинде сыпырық,
Алдына түсип жуўырған.

Төрт мүйешли жумсақ емес,
Аўырлығы онша емес,
Басыңды қойып жатпасаң,
Сирә кеўлиң кеншимес.

Төрт аяқлы,
Үсти торлы,
Онда жатқанлар,
Адамның зоры.

Төрт аяқлы,
Еки баслы,
Бир қурсақлы.

Кишкене ғана айнасыз,
Қурылмайды пайдасыз,
Салмағы жоқ, дым оңай,

Әкетсең де қайда сиз,
Үстинде сетки,
Жатқан адамлар,
Жақсы екен депти.

Аяғы бар, жүрмейди,
Арқасы бар, жатпайды.

Екиге екини қоссаң төрт болады,
Биреўи-биреўине сеп болады.
Тийкарғы үйлесими табылмаса,
Жансыз зат жанлы затты жеп болады.

Тахта-тахта муз реңде,
Орны төриңде,
Қарсылық етпейди,
Нурға реңге.

Иши қуўыс, сырты тас,
Ишинен көринер ас.

Өзлигинен асқа бармайды,
Бөрек яки мантыны,
Онысыз ҳеш ким алмайды,
Ал борщ яки гөжеде,
Қолдан сирә қалмайды.

Узын қайыс созылған,
Белиме буўсам келмейди.

Суў үстинде көсилип жатар,
Бирақ суўдан ише алмас,
Бизди аржаққа өткерер,
Бирақ өзи көше алмас.

Шыңқ етти,
Шапшып кетти.

Өзи үйде, орны төрде,
Алсаң жалт етер,
Тақсаң шалт етер.

Жегени темир,
Қусқаны от.

Qutıda 75 bası bar,
Shaqmaqtan tası bar,
Adamzatqa júdá kerek,
Arzan ǵana bahası bar.

Bir aǵash tawıp aldım bazar jaydan,
Qarasam súyretkisi qaraǵaydan,
Qolınan hár kimlerdiń kele bermes,
Ílajın islegen jan qalay tapqan.

Elli eki tası bar,
Eki jaqlap ashılar,
Xalıqqa kútá paydalı zat,
Júdá arzan bahası bar.

Kishkene qutı kerekli,
Íshi tolı terekli,
Tabılar oshaq basınan,
Bir nársege sebepli.

Aq qalpaǵı basında,
Hámme otır qasında.

Ay menen kúndey,
Hámmege birdey.

Orıstıń tastan salǵan qalası bar,
Íshinde altın aydar balası bar.

Túrin kórseń qanttay aq,
Dámin tatsań palday zat,
Chayǵa salsań eriydi,
Bir túyiri qalmay tap.

Sonday xalıqqa keregi,
Awqatıńa, nanıńa,
Salsań maza beredi.

Qaqpaqlı ıdıs jay ǵana,
Kóp asadı paydaǵa,
Qaynaǵan suw ishinde,
Suwımas bir kún qoysa da.

Qabatta qabat,
Ústinde qabaq,
Turadı shayıńnıń,
Issılıǵın saqlap.

Samovar qaynasa,
Nar tumsıq keń qarın,
Qalpań qulaq bir kisi,
Xızmetke bolar tayın.
Shóllep kelgende,
«Suwsınıńnan» berer payın.

Azanda, túste hám keshte,
Tumsıǵınan suw aǵar,
Azǵana ǵana shóp salsań,
Íshinde tap ház tabar.

Awzı ústinde,
Sım qulaqlı,
Turıp-aq úy ishinde,
Kúnde suw soraydı.

Tez jeydi, kóp shaynaydı,
Ózi toymay kisige bermeydi.

Bes jigitke bas bolıp,
Qarıydarǵa asattım,
Asatsamda ash qaldım.

Bir qız kórdim hasılzat,
Kókireginde sızǵan xat,
Qız da júkli bola ma,
Dos-dushpanǵa bolıp mat.

Tula boyı jalańash,
Salǵan kiyim túyip tur,
Íyesi ketse qasınan,
Kóringen jandı qawıp tur.

Tam basında túńliksiz otaw.

Qısımlasań bir qısım,
Jazsań keter hárriyip,
Tóbemizde júrse de,
Bolmas onı biz kiyip.

Tamırsız ósken bir terek,
Awırlıǵı joq, bir shórek,
Ózi de elge kerek,
Tolıp atır shaqası,
Qoyıptı shópke ildirip.

Kózi de joq, qulaǵı da joq,
Ózi soqırdı jeteler.

Ayaqqa bekkem bayladım,
Muzǵa zırǵıp oynadım,
Qızıq eken bul ózi,
Oynawǵa hesh toymadım.

Bolmaydı onda biyik-oy,
Ózi tegis maydansha,
Turadı ol úsh-tórt ay,
Issı kelip qalǵansha,
Kúnde turıp balalar,
Túrli oyın oynaydı,
Birin-biri quwalap,
Qızıǵına toymaydı.
Eger ońlı bilmeseń,
Jıǵılasań dúrs etip.
Kórip qoysa bir bala,
Kúledi saǵan mırs etip.
Usını sen oylap tap,
Basqalardan sorama,
Esitip qoysaq taptım dep,
Onnan tapqan bola ma.

Joldas etseń ózine,
Tastıradı kúshińdi,
Ǵayrat qosıp ǵayratqa,
Jeńiltedi isińdi.

Dop-domalaq, domalaq,
Túsip ketse qolımnan,
Bir orında turıw joq,
Keter ózi jumalap,
Bere ǵoysam úkeme,
Asır salıp oynaydı,
Onı kórgen balalar,
Oynayıq dep qoymaydı.

Ózi bir zat domalaq,
Tiyseń keter jumalap,
Bolmasa da jazıǵı,
Júrer ballar quwalap.

Ayaq-qolsız domalaq,
Ilaqtırsań jumalap,
Tamashaǵa batasań,
Sharshaǵanda quwalap,
Ol ne ózi aytıp ber,
Uslap al da qaytıp ber.

Tıq-tıq etip bárhama,
Uzaq kúnge tınbaydı,
Sharshadım dep aytpas hesh,
Sirá bir dem almaydı.

Uaqıttı ólsheydi,
Esh adamnan soramay,
Tilińdi almaydı,
Tetigin buramay.

Tıqıldasıp baradı,
Aǵası menen inisi,
Quwdalasıp júredi,
Birinen soń birisi.

Ózi qalta saattay,
Kórsetpes biraq waqıttı,
Elpildegen eki til,
Kórsetip turar baǵıttı.

Júredi tıq-tıq,
Etedi shıq-shıq,
Saqlańız este,
Kútá kerekli iste.

Tıq-tıq etken bárhama,
Uzaq kúnge tınbaydı,
Sharshadım dep aytpas hesh.

Qaǵıp taslap tańlayın,
Bilgeninshe sóyleydi,
Kelgeninshe tiliniń,
Toqtamastan júredi,
Jetkeninshe halınıń,
Mezgilden xabar beredi.

Sirá bir dem almaydı,
Aqılı joq, janı bar.

Qara tawıq ǵanqıldaydı,
Qanatları shańqıldaydı.

Tórt awzı bar dóńgelek,
Adamzatqa dım kerek,
Suwıqtan seni qorǵaydı,
Puqtalap onı saqlasań,
Hesh waqıt qapa qılmaydı.

Kózleri bar dóńgelek,
Qatar turar óńirde,
Kiyimińdi qawsırıp,
Tońdırmaydı ómirde.

Júz mıń ashıǵı bar,
Hámmesi qarıydar.

Páp-pákene tórt múyesh,
Ólshep ǵana tigilgen,
Uslaytuǵın bawı bar,
Ózine bekkem búgilgen,
Aytıńlar ol ne bolar?

Emes onnan úy qurı,
Ózi temir qiyqımı,
Íske salǵan waqtında,
Shubatılǵan quyrıǵı.

Tentek-tentek, tentegim,
Jalǵız kózli bolsań da,
Tar soqpaqtan óteseń,
Paydalansam ózińdi,
Adamzatqa paydalı,
Ís pitkerip keteseń.

Bir kózli kempir,
Kóylegine gúl tigedi.

Kók tawdıń bası jarıq.

Qara atlı nashar,
Aq atlını quwar.

Ózi kewil ashadı,
Suwǵa salsań qashadı.

Iǵallap uslasań,
Qolıńda turmaydı,
Onıń menen juwsań,
Kiyimde kir qalmaydı.

Tazalıqqa dım kerek,
Qarnın toltır paydalan,
Soraǵan menen bermeydi,
Túsinbeydi túrtpeseń.

Esik bette birew tur,
Uzaq kúnge talmaydı,
Qay waqıtta kelseń de,
Onnan kewliń qalmaydı.

Jası kishi bolsa da,
Xızmet eter mudamı,
Úyińizdiń ishinde,
Aq kókirek adamı.

Bir qaptalda orrıyǵan,
Quyımshaǵı zorrıyǵan.

Esik bette birew tur,
Uzaq kúnge talmaydı,
Qay waqıtta qáleseń,
Onnan kewliń qalmaydı.
Jası kishi bolsań da,
Xızmet eter mudamı,
Úyińizdiń ishiniń,
Aq kókirek adamı.

Bir qarasań kóreseń,
Tazalıqtı bileseń.

Kishkene ǵana múlde,
Maǵan qarap kúldi.

Ózi minayım,
Ísi álpayım,
Bet-qol juwsań,
Qulashın ashıp,
Boladı tayın,
Terleseń óziń,
Ol da terleydi,
Bir ókinishi,
Birge júrmaydi.

Aldına barsań kóreseń,
Aynıtpastan ózińdi,
Ol da qalar ermeklep,
Eger qıssań kózińdi.

Sen ursań ol da uradı,
Biraq ortada shiyshe sınadı.

Tisi kóp tisleydi.

Awzı joq, tisi kóp,
Maysalıqta isi kóp.

Taqta-taqta,
Muz ireńde,
Qarsılıq etpeydi,
Nur ireńge.

Qıdırmaydı, júrmeydi,
Úyimde bar bir joldas,
Qansha xızmet etse de,
Hesh oǵan alǵıs aytılmas.

Unatqan súyip hár kisi,
Júredi alıp qasına,
Sebebi onıń hár tisi,
Paydalı adam basına.

Azan menen turdım,
Toǵırtqaǵa kirdim.

Ózi jumsaq, jap-jalpaq,
Xızmet isler jumalap.

Boyı da bir, eni de bir,
Hámmede de boladı,
Beti-qolıń kir bolsa,
Qattı qapa boladı.

Túnde ash, kúndiz toq.

Azanda tiktim de,
Keshte sóktim.

Bawırı kirpi tikendey,
Biraq tegis arqası,
Eger ústiń shań bolsa,
Naǵız sonıń ustası.

Kúndiz izzette,
Aqsham xızmette.

Íyri-iyri izi bar,
Arman-berman júredi,
Áhmiyetli isi bar,
Bórene de tiledi,
Qosıq aytar sırıldap,
Aǵashlardı ol tırnap.

Bálekey kelip nazlandı,
Aǵash túbin jalmadı.

Toǵayǵa barsa úyge qaraǵan,
Úyge qaytsa toǵayǵa qaraǵan.

Tórt ayaqlı, tal tayaqlı,
Hesh nárseden qorqar emes,
Álle nedi bul qayaqlı?

Uwqalasam más bolar,
Shamal tiyse pás bolar.

Ózi dánnen tuwılǵan,
Beli qısıp buwılǵan,
Úy ishinde sıpırıq,
Aldına túsip juwırǵan.

Tórt múyeshli jumsaq emes,
Awırlıǵı onsha emes,
Basıńdı qoyıp jatpasań,
Sirá kewliń kenshimes.

Tórt ayaqlı,
Ústi torlı,
Onda jatqanlar,
Adamnıń zorı.

Tórt ayaqlı,
Eki baslı,
Bir qursaqlı.

Kishkene ǵana aynasız,
Qurılmaydı paydasız,
Salmaǵı joq, dım ońay,

Áketseń de qayda siz,
Ústinde setki,
Jatqan adamlar,
Jaqsı eken depti.

Ayaǵı bar, júrmeydi,
Arqası bar, jatpaydı.

Ekige ekini qossań tórt boladı,
Birewi-birewine sep boladı.
Tiykarǵı úylesimi tabılmasa,
Jansız zat janlı zattı jep boladı.

Taxta-taxta muz reńde,
Ornı tórińde,
Qarsılıq etpeydi,
Nurǵa reńge.

Íshi quwıs, sırtı tas,
Íshinen kóriner as.

Ózliginen asqa barmaydı,
Bórek yaki mantını,
Onısız hesh kim almaydı,
Al borsh yaki gójede,
Qoldan sirá qalmaydı.

Uzın qayıs sozılǵan,
Belime buwsam kelmeydi.

Suw ústinde kósilip jatar,
Biraq suwdan ishe almas,
Bizdi arjaqqa ótkerer,
Biraq ózi kóshe almas.

Shıńq etti,
Shapshıp ketti.

Ózi úyde, ornı tórde,
Alsań jalt eter,
Taqsań shalt eter.

Jegeni temir,
Qusqanı ot.