Бир ғана қол қойдырыў ушын қыстаўлы түрде мәмлекетлик кеңселердиң бирине кирип шығыўыма туўра келди. «Бөлим баслығы» деп жазылған есиктиң аўзында үш-төрт адам тур екен. Қарасам, ҳеш қайсысы асығып турғанға усамайды.

— Кеширерсизлер, руқсатыныз бенен бир қол қойдырып шықсам?

— Киреғойың.

Қолымдағы портфельди жолдасыма услаттым да, қапыны аштым.

— Мүмкин бе?

Бөлмениң төринде отырған муртлаш жас жигит еситпеди ме, басын көтермеди.

— Мүмкин бе, иним? Тағы қайталадым.

Әлле нелерди жазып отыр, менин киргенимди сезетуғын емес.

Еки адым аттым.

— Ассалаўма әлейкум...

Селт етпейди. Төрт адым аттым.

— Ассалаўма әлейкум, иним.

Сес жоқ. Ҳә, мениң сәлем бергеним әнтек болған шығар, ақыры, жасы үлкенмен ғо. Ашыўы келген.

Сонда да аманласыўым лазым.

— Аўҳаллар жақсы ма, иним?

Я буған бир нәрсе болған да, ямаса мениң көзиме көринип турған бир нәрсе шығар. Бәлким, үйде ме екенмен, ярым ақшамда түс көрип атырған шығарман... Әсте ақырын жамбасларымды шымшып көремен, аўырады. Демек, оңым ғой. Қой, баса-бастан мениң киргенимди елестирмей турған болыўы керек. Ҳәр телефон бир шырылдап тынышын алып атыр. Мий қалама. Жас киши болса да, сәлем берейин.

Әсте ақырын адымлап мурнының астына тақалып бардым.

— Ассалаўма әлейкум, иним, қолыңды бер, көрисейик...

Астапыралла! Қолым созылыўы менен қалды. Көзин қағаздан алмайды. Шырылдаған телефонларды да, трубкасын көтерип қайтадан басып таслайды.

— Мына бир қағазға қол қойып бериўиң керек екен.

Қудайдың урған бендеси мендей болмасын. Бир аўыз жуўап ала алсам, қәнекей.

— Иним, тек қолыңызды қойып жиберсеңиз болды.

— ....

— Асығып тур едим, және басқа кеңселерге де барыўым керек.

— ....

— Болмаса қағазды таслап кете берейин бе?

— ....

— Бәлким, бир айланып келсем, қолыңыз босаған ўақта қояғоярма едиңиз?

— ....

Дүньяға шығып бундай адам көрмеген екенмен. Қорқынышлы жерден қутылғанша асыққан адамдай, аяғымның ушынан басып сыртқа шықтым. Сестим шықпайды, аңым ушып кеткен екен.

— Ҳе, не болды? — деди жолдасым ҳаўлығып.

— Яҳ?!..

— Не болды деп атырман?

— Билмеймен... мына биреўдиң қандай адам екенин. Я сөйлемейди, я сәлемди алмайды, я сәлем бермейди.

— Сәлемин не қыласаң, қол қойдырсаң болғаны емес пе?

— Қолыңа да, бетиңе де қарамайды.

— Япырмай-ә!

Күни менен бизлерди бақлап турған келиншеклерден бири күлди.

— Биринши келиўиниз бе деймен, қәйинлерим?

— Аўа, биринши.

— Шамасы бар. Бул жер банк деген, бир келгеннен сәлемди ала бермейди.

Әне қалас! Ҳәр кәсиптиң өзине ылайық қағыйдасы болады екен дә!

Bir ǵana qol qoydırıw ushın qıstawlı túrde mámleketlik keńselerdiń birine kirip shıǵıwıma tuwra keldi. «Bólim baslıǵı» dep jazılǵan esiktiń awzında úsh-tórt adam tur eken. Qarasam, hesh qaysısı asıǵıp turǵanǵa usamaydı.

— Keshirersizler, ruqsatınız benen bir qol qoydırıp shıqsam?

— Kireǵoyıń.

Qolımdaǵı portfeldi joldasıma uslattım da, qapını ashtım.

— Múmkin be?

Bólmeniń tórinde otırǵan murtlash jas jigit esitpedi me, basın kótermedi.

— Múmkin be, inim? Taǵı qaytaladım.

Álle nelerdi jazıp otır, menin kirgenimdi sezetuǵın emes.

Eki adım attım.

— Assalawma áleykum...

Selt etpeydi. Tórt adım attım.

— Assalawma áleykum, inim.

Ses joq. Há, meniń sálem bergenim ántek bolǵan shıǵar, aqırı, jası úlkenmen ǵo. Ashıwı kelgen.

Sonda da amanlasıwım lazım.

— Awhallar jaqsı ma, inim?

Ya buǵan bir nárse bolǵan da, yamasa meniń kózime kórinip turǵan bir nárse shıǵar. Bálkim, úyde me ekenmen, yarım aqshamda tús kórip atırǵan shıǵarman... Áste aqırın jambaslarımdı shımshıp kóremen, awıradı. Demek, ońım ǵoy. Qoy, basa-bastan meniń kirgenimdi elestirmey turǵan bolıwı kerek. Hár telefon bir shırıldap tınıshın alıp atır. Miy qalama. Jas kishi bolsa da, sálem bereyin.

Áste aqırın adımlap murnınıń astına taqalıp bardım.

— Assalawma áleykum, inim, qolıńdı ber, kóriseyik...

Astapıralla! Qolım sozılıwı menen qaldı. Kózin qaǵazdan almaydı. Shırıldaǵan telefonlardı da, trubkasın kóterip qaytadan basıp taslaydı.

— Mına bir qaǵazǵa qol qoyıp beriwiń kerek eken.

Qudaydıń urǵan bendesi mendey bolmasın. Bir awız juwap ala alsam, qánekey.

— Ínim, tek qolıńızdı qoyıp jiberseńiz boldı.

— ....

— Asıǵıp tur edim, jáne basqa keńselerge de barıwım kerek.

— ....

— Bolmasa qaǵazdı taslap kete bereyin be?

— ....

— Bálkim, bir aylanıp kelsem, qolıńız bosaǵan waqta qoyaǵoyarma edińiz?

— ....

Dúnyaǵa shıǵıp bunday adam kórmegen ekenmen. Qorqınıshlı jerden qutılǵansha asıqqan adamday, ayaǵımnıń ushınan basıp sırtqa shıqtım. Sestim shıqpaydı, ańım ushıp ketken eken.

— He, ne boldı? — dedi joldasım hawlıǵıp.

— Yah?!..

— Ne boldı dep atırman?

— Bilmeymen... mına birewdiń qanday adam ekenin. Ya sóylemeydi, ya sálemdi almaydı, ya sálem bermeydi.

— Sálemin ne qılasań, qol qoydırsań bolǵanı emes pe?

— Qolıńa da, betińe de qaramaydı.

— Yapırmay-á!

Kúni menen bizlerdi baqlap turǵan kelinsheklerden biri kúldi.

— Birinshi keliwiniz be deymen, qáyinlerim?

— Awa, birinshi.

— Shaması bar. Bul jer bank degen, bir kelgennen sálemdi ala bermeydi.

Áne qalas! Hár kásiptiń ózine ılayıq qaǵıydası boladı eken dá!